فرش پازیریک، گوهری کم‌نظیر از دل تاریخ است؛ اثری شگفت‌انگیز که عنوان “قدیمی‌ترین فرش جهان” را به دوش می‌کشد. این فرش دستبافت، در سال ۱۹۴۹ میلادی توسط باستان‌شناس روس، سرگئی رودنکو، در یکی از گورها در منطقه پازیریک واقع در کوه‌های آلتای سیبری کشف شد.
بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که فرش پازیریک متعلق به قرن پنجم پیش از میلاد است. تکنیک بافت، نوع گره‌ها، استفاده از رنگ‌های طبیعی و طرح‌های پیچیدهٔ آن، حکایت از هنری بالغ و تجربه‌ای دیرینه در فرشبافی دارد.
ویژگی‌های هنری فرش پازیریک
فرش پازیریک با ابعاد تقریبی ۲ × ۲ متر و بیش از ۳۶۰۰ گره در هر دسی‌متر مربع، حیرت‌انگیز است. طرح‌های موجود بر روی آن شامل نقش‌هایی از سوارکاران، گوزن‌های بالدار و اشکال هندسی منظم هستند که با رنگ‌هایی چون قرمز، طلایی، سبز زیتونی و قهوه‌ای طراحی شده‌اند.
در حاشیه‌های فرش، صف‌هایی از مردان سوار بر اسب و گوزن‌هایی با شاخ‌های خمیده دیده می‌شوند که گویی صحنه‌ای از زندگی و آیین‌های آن زمان را به تصویر می‌کشند.
منشأ ایرانی یا اوراسیایی؟
هرچند محل کشف فرش پازیریک در سیبری امروزی است، اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این فرش توسط اقوام ایرانی‌تبار یا تحت تأثیر هنر ایرانی بافته شده است. طرح‌های متقارن، تکنیک گره ترکی و استفاده از نقش‌های نمادین، نشانه‌هایی از تأثیرات هنر ایرانی در این اثر تاریخی‌اند.
میراثی ماندگار
فرش پازیریک نه تنها سندی تاریخی از مهارت فرشبافان باستان است، بلکه گواهی بر قدمت و غنای فرهنگی هنر فرشبافی در فلات ایران و مناطق اطراف آن به‌شمار می‌رود. امروزه این فرش در موزه آرمیتاژ سن‌پترزبورگ نگهداری می‌شود و همچنان الهام‌بخش هنرمندان و پژوهشگران است.